بیماری التهابی روده یکی از مهمترین اختلالات دستگاه گوارش در سگ‌ها و گربه‌ها می‌باشد که طی آن سلول‌های التهابی زیادی به مخاطات روده راه می‌یابند، و از درجات خفیف تا حاد بروز می‌کند.

این بیماری یک التهاب مزمن روده است که اغلب ناشناخته می‌باشد! در صورت عدم رسیدگی و توجه نهایتا به مرگ حیوان منتهی می‌گردد.

علل بیماری التهابی روده

1-

آسیب دستگاه گوارش که طی آن مخاطات آسیب می‌بینند و نفوذپذیری آن‌ها افزایش می‌یابد؛ که این امر به علت باکتری‌های آنتی‌ژن موجود در رژیم غذایی و یا ویروس‌ها می‌باشد.

2-

پاسخ ایمنی اولیه به طور نامناسب افزایش می‌یابد و سلول‌های التهابی موجود در دستگاه گوارش با تولید موادی مثل ایکوزانوئیدها، سیتوکین‌ها و رادیکال‌های آزاد به مجاری دستگاه گوارش و مخاطات آن آسیب می‌رساند. این افزایش احتمالا یکی از مهمترین علل تظاهرات بالینی بیماری التهابی روده می‌باشد. اصولا این بیماری بر مبنای افزایش نفوذ لنفوسیت‌ها، ائوزینوفیل‌ها، پلاسماسل‌ها و نوتروفیل‌ها در مخاطات دستگاه گوارش تشخیص داده می‌شود و بر حسب نوع سلول نفوذ کرده نیز نامگذاری می‌گردد

به طور کلی دلایل مختلفی برای نفوذ لنفوسیت‌ها و پلاسماسل‌ها به مخاطات روده وجود دارند که عبارتند از: حساسیت به نوع رژیم غذایی، انگل‌ها، سموم باکتریایی، نئوپلازی و بیماری‌های ناشناخته.

علائم بیماری التهابی روده

معمول ترین سن ابتلای گربه‌ها به این بیماری بین ۵ تا ۷ سال است ولی در سگ‌ها در سنین بالای ۲ سال نیز دیده می‌شود این بیماری در گربه‌های نژاد خالص مثل: گربه پرشین هیمالیایی، گربه حبشی و در سگ‌های نژاد ژرمن شپرد، یورکشایر تریر، کوکر اسپانیل بیشتر دیده می‌شود. ارتباط جنسیت با این بیماری هنوز مشخص نشده است.

استفراغ مزمن، تغییر اشتها یا بی اشتهایی، اسهال و کاهش وزن از مهمترین نشانه‌ها در سگ‌ها و گربه‌ها می‌باشند.اسهال ممکن است با منشاء روده بزرگ یا کوچک و یا هر دوی آن‌ها باشد. استفراغ، ملنا و درد در محوطه شکمی اغلب نتیجه تخریش و زخم‌هایی در روده و معده خواهد شد که این زخم‌ها بیشتر در مناطقی می‌باشند که اسید ترشح نمی‌کنند بیشترین محل ابتلا دئودنوم می‌باشد.

در معاینه بالینی ممکن است اختلالی مشاهده نگردد ولی کاهش وزن مهمترین نشانه‌ای است که جلب توجه می‌کند. از دیگر یافته‌ها می‌توان به افزایش ضخامت روده‌ها اشاره کرد. در یک گزارش از ۲۸ گربه دچار بیماری التهابی روده که در نهایت به لنفوسارکوما مبتلا شده‌اند، ۲۴ گربه دارای توده قابل لمسی در ناحیه شکم بوده‌اند (نوع حاد). علائم بیماری التهابی روده حاد عبارت است از: آسیت، کوآگولوپاتی، انسداد مجاری صفراوی، ترومبوآمبولی و نفروپاتی.

تشخیص

بی اشتهایی و اختلال در جذب، از مشکلات اولیه‌ای است که جلب توجه می‌کند. اختلالات خاصی در آزمایشات خونی و بیوشیمیایی دیده نمی‌شود. گاه نفوذ ائوزینوفیل به مخاطات در بعضی سگ‌ها و گربه‌ها مشاهده می‌گردد. از اختلالات بیوشیمیایی که ممکن است مشاهده شود عبارتند از: افزایش پروتئین موجود در خون، کاهش آلبومین، افزایش گلوبولین، افزایش غلظت آنزیم‌های موجود در کبد و نیز اختلالات الکترولیتی. افزایش آمیلاز نیز گزارش شده است.

اختلالات الکترولیتی شامل هیپوکالمی ثانویه است که در نتیجه بی اشتهایی و دفع پتاسیم از طریق استفراغ و اسهال رخ می‌دهد. تغییراتی که در رادیوگرافی مشاهده می‌گردد عبارت است از: افزایش ضخامت مجرای روده و انسداد مجاری صفراوی در گربه‌ها و نیز تجمع گاز یا مایع در معده و روده.

یافته‌های اولتراسونوگرافی نیز در این زمینه به ما کمک می‌کند. در بعضی مواقع بیوپسی از طریق آندوسکوپی نیز می‌تواند ما را در امر تشخیص یاری دهد. در جریان آندوسکوپی گاه زخم و خراشیدگی در مخاط و نیز افزایش ضخامت لامیناپروپریا مشاهده می‌گردد. عموما در لامیناپروپریا افزایش تعداد پلاسماسل، لنفوسیت، ائوزنیونیل و نوتروفیل را خواهیم داشت.

آسیب‌شناسی بافتی

ارزیابی هیستوپاتولوژی مخاطات روده برای تشخیص طبیعی بودن، ملتهب بودن و یا نئوپلازی بودن آسیب‌های دستگاه گوارش لازم و ضروری است. مشکل اصلی برای ارزیابی نمونه‌ها فقدان هماهنگی بین پاتولوژیست‌های مختلف برای سنجیدن نمونه‌های بافتی مختلف روده می‌باشد.

سلول‌های مختلف التهابی ممکن است به داخل مخاطات روده راه یابند که شامل ائوزینوفیل، نوتروفیل، لنفوسیت و پلاسماسل‌ها می‌باشند. ۱۰درصد از این سلول‌ها، لنفوسیت و پلاسماسلها در بیماری IBD بیشتر یافت می‌شوند که در پرزها و لامیناپروپریا قرار دارند.

درمان بیماری التهابی روده

رژیم غذایی مناسب، داروهای ضد می‌کروبی، کورتیکواستروئیدها، مترونیدازول، داروهای ضد قارچ از عمده درمان‌های مربوط به بیماری التهابی روده می‌باشند. اگر بخواهیم داروهای مورد استفاده در درمان بیماری التهابی روده را دسته بندی کنیم می‌توان ۳ گروه را بیان کرد:

داروهای ضد می‌کروب، ضد التهاب و سرکوب کننده سیستم ایمنی ابتدا باید به حذف غذاهایی که حساسیت زا هستند اقدام نمود اگر این عوامل در غذا وجود ندارند باید رژیم غذایی متعادلی در اختیار حیوان قرار داد. کورتیکواستروئیدها برای درمان IBD بسیار مفید می‌باشند. بسیاری از بیماران به پردنیزولون جواب مثبت می‌دهند که این درمان باید ۳ تا ۶ ماه صورت گیرد.

استفاده از دگزامتارون نیز توصیه می‌شود به ویژه در گربه‌هایی که پاسخ ضعیفی به درمان توسط پردنیزولون داده‌اند. مترونیدازول نیز داروی دیگری است که برای درمان IBD به کار برده می‌شود. از داروهای دیگر می‌توان به Azathioprine اشاره کرد که بیشتر برای سگ‌ها تجویز می‌گردد. این دارو یک سرکوب کننده قوی سیستم ایمنی می‌باشد و به همین دلیل نباید بیشتر از ۳ تا ۵ هفته از این دارو استفاده کرد. داروی مشابه این دارو به نام Chlorambucil وجود دارد که برای گربه‌ها تجویز می‌گردد. متیل پردنیزولون نیز از این دسته داروهاست (اما با قدرت کمتر) که گاه برای درمان استفاده می‌گردد. نکته مهم در درمان بیماری التهابی روده استفاده مداوم و طولانی مدت از داورهای کورتیکواستروئید می‌باشد.

نتیجه گیری

بیماری IBD در سگ‌ها و گربه‌های پیر و یا سنین بالا می‌تواند به لنفوساروکومای گوارشی (LSA) تبدیل گردد. نشانه‌های IBD عبارتند از: استفراغ مزمن، بی اشتهایی، از دست دادن وزن بدن و اسهال.اگر در تاریخچه و معاینات بالینی و یافته‌های هیستولوژیک نشانه‌هایی مبنی بر وجود LSA پیدا نکرده باشیم درمان IBD عقلانی به نظر می‌رسد ولی اگر نشانه‌های LSA مشاهده شد اوتانازی بهترین کار می‌باشد